De rol van fysiotherapie bij diabetespatiënten

Diabetes is een van de meest voorkomende chronische ziekten in Nederland. Volgens het Diabetes Fonds hebben 1,2 miljoen Nederlanders diabetes. Elke dag krijgen 150 mensen te horen dat ze diabetes hebben. Als het zo doorgaat, telt Nederland in 2040 1,5 miljoen diabetespatiënten. Voor al die patiënten is beweging essentieel. Daar ligt dan ook een belangrijke rol voor de fysiotherapeut. Maar wat is diabetes precies, welke behandelingen zijn er onder welke voorwaarden mag je diabetespatiënten behandelen? Je leest het in dit artikel. 

 

Diabetes in het kort

Voordat je diabetes gaat behandelen, moet je eerst begrijpen wat de ziekte inhoudt en wat de gevolgen zijn. Diabetes, ook wel suikerziekte genoemd, is een ziekte waarbij het lichaam te weinig insuline heeft. Insuline regelt de bloedsuikerspiegel. Als het lichaam te weinig insuline heeft, raakt de bloedsuikerspiegel ontregeld. Dan is er sprake van diabetes. Je kunt niet van diabetes genezen. Daarom valt diabetes in de categorie ‘chronische ziekten’. Wel kun je de ziekteverschijnselen beperken (remissie). Dat doe je onder andere door gezonder te eten, af te vallen en meer te bewegen. De symptomen van diabetes verschillen per type diabetes. Algemene symptomen zijn extreme dorst hebben en veel moeten plassen. 

 

Verschillende soorten diabetes

Er zijn verschillende soorten diabetes. Diabetes type 1 en type 2 zijn de bekendste soorten en komen in Nederland het meeste voor. Andere soorten zijn zwangerschapsdiabetes en neonatale diabetes. 

 

Diabetes type 1

Diabetes type 1 ontstaat vooral op jonge leeftijd en wordt daarom ook wel ‘jeugddiabetes’ genoemd. Het ontstaat door een verandering van de genen in het lichaam. Bij dit type diabetes maakt de alvleesklier geen (of te weinig) insuline aan, waardoor de patiënt elke dag zelf insuline in moet spuiten. Het is nog niet bekend hoe type 1 kan worden voorkomen.

 

Diabetes type 2

Negen op de tien diabetespatiënten hebben type 2. Vroeger werd dit ook wel ouderdomsdiabetes genoemd, omdat het vaak pas na het veertigste levensjaar ontstaat. Maar dit is niet helemaal juist: ook jonge kinderen kunnen type 2 krijgen. 

Bij diabetes type 2 maakt de alvleesklier wel insuline aan, maar kan het lichaam deze insuline niet optimaal gebruiken. De behandeling bestaat uit genoeg bewegen, gezond eten, medicijnen en soms ook het toedienen van insuline. Een ongezonde levensstijl, zoals te weinig bewegen en overgewicht, vergroot de kans op diabetes type 2. 

 

De verschillen tussen type 1 en type 2 

In onderstaand overzicht staan de verschillen tussen diabetes type 1 en type 2 op een rij:

 

 

	Diabetes type 1	Diabetes type 2
Leeftijd	Op jonge leeftijd	Vaak boven de 40 jaar
Incidentie	10% betreft type 1	90% betreft type 2
Bloedsuiker	Laag	Meestal te hoog
Ontstaan	Geen/ minder aanmaak insuline	Minder gevoelig voor insuline
Mogelijke oorzaak	Beperkte erfelijkheid Meestal onbekend	Overgewicht en erfelijkheid Mensen van Turkse, Marokkaanse of Hindoestaanse afkomst hebben meer aanleg voor type 2.
Klachten	Dorst/veel plassen Gewichtsverlies Ziek en beroerd Constante honger	Dorst/veel plassen Sterke vermoeidheid Slecht genezende wonden
Behandeling	Insuline toedienen via injectie/pomp	Meer bewegen Afvallen/ gezonder eten Insuline toedienen via tabletten of injectie

 

Wat kan de fysiotherapeut voor diabetespatiënten doen? 

Als fysiotherapeut kun je benadrukken hoe belangrijk voldoende beweging is, juist voor diabetespatiënten. Leg de patiënt uit dat bewegen de hoeveelheid glucose in het bloed vermindert. Dat zorgt dat de insuline in het bloed beter werkt en het stimuleert de bloedsomloop. Daarnaast kan het lichaam suiker makkelijker uit het bloed halen waardoor de bloedsuikerspiegel daalt. 

Raad de patiënt aan om minstens een half uur per dag goed te bewegen. Fietsen of wandelen telt ook. Beweging helpt bij het verbeteren van het uithoudingsvermogen, de spierkracht en het behouden van de balans. Het risico op hart- en vaatziekten en botontkalking wordt op deze manier verkleind. 

 

Beweging en diabetes type 2

Vooral bij patiënten met diabetes type 2 kan beweging echt het verschil maken. Bij deze patiënten is er vaak sprake van een ongezonde levensstijl. Lichaamsbeweging is nodig om de lichamelijke gevolgen van diabetes tegen te gaan. Patiënten die regelmatig bewegen, hebben minder insuline nodig om het lichaam goed te laten functioneren. Daarnaast helpt het bewegen om af te vallen. En dat is relevant: 80% van de diabetespatiënten heeft overgewicht.

 

Diabetes type 2-beweegprogramma

Speciaal voor patiënten met diabetes type 2 heeft het KNGF een beweegprogramma ontwikkeld. Dit programma helpt patiënten om gezond en verantwoord te bewegen. Daarnaast leren patiënten om controle te krijgen over hun bloedglucosewaarde. Wel is het belangrijk dat een fysiotherapeut het programma begeleidt. Want de meeste patiënten hebben geen controle over hun lichaam. Wanneer ze meer gaan bewegen, zijn ze bang om een hypo (een bloedglucosewaarde onder de 4 mmol/l) te krijgen. 

Met het beweegprogramma doe je verschillende testen bij de patiënt. Na een aantal weken bekijk je de voortgang en neem je de testen opnieuw af, om eventueel bij te sturen. 

 

Voorwaarden om diabetes te behandelen

Als fysiotherapeut moet je aan bepaalde eisen voldoen om diabetespatiënten verantwoord te kunnen behandelen. Dit zijn de voorwaarden: 

• Je moet geregistreerd staan in het KwaliteitsRegister Fysiotherapie (KRF).
• Je moet een geaccrediteerde post hbo-opleiding Diabetes Mellitus hebben gevolgd.
• Je moet een geldig certificaat van het KNGF-beweegprogramma hebben.

 

Wat kan FysioSupplies hierin betekenen? 

Bij FysioSupplies informeren we je graag over de ontwikkelingen binnen de branche. Of het nu om diabetes of om andere lichamelijke klachten gaat. Door je in te schrijven voor onze nieuwsbrief of ons te volgen op LinkedIn, Instagram of Facebook, krijg je de meeste nieuwtjes automatisch mee. Daarnaast verkopen we verschillende producten voor diabetes, waaronder een diabetes injectieset, een glucosemeter startpakket en een poster waarop diabetes wordt uitgelegd. En natuurlijk verkopen we diverse fitness artikelen die je in kunt zetten tijdens het beweegprogramma (in de oefenzaal van de praktijk of bij de patiënt thuis).