Virtual Reality en sensortechnologie, vooruitgang voor fysiotherapie?

Sensoren in kleding die meten hoe je beweegt. Real-time inzicht in de belasting van het bewegingsapparaat met een smartphoneapp. Je spieren trainen in een virtuele wereld. Thuis van de spiegel aanwijzingen krijgen over je beweegoefeningen. Het is geen toekomstmuziek, het gebeurt al. De vraag is: waar staat de fysiotherapeut in dit plaatje? 

De gezondheidszorg werkt steeds meer samen met tech-bedrijven. VR, robotica en sensortechnologie nemen de diagnostiek en behandeling over. Dat biedt volop perspectieven om (betaalbare) zorg te kunnen blijven leveren aan een in rap tempo vergrijzende wereld. Toch is er nog geen sprake van een technologische doorbraak in de Nederlandse fysiopraktijk, aldus de experts. ‘In Nederland staat het nog redelijk in de kinderschoenen,’ vindt Frank van Zon, eHealthexpert en country director van online fysio-platform Physitrack. ‘Er zijn voorzichtige ontwikkelingen en pilots, maar altijd als een stukje extra service en niet zozeer als een vernieuwing van het verdienmodel.’

En dat is zonde, volgens Van Zon. Met de manuele behandelingen is voorlopig nog wel meerwaarde te leveren. Maar voor hoe lang nog? Voor houdinganalyse, diagnostisering en begeleiding zijn steeds innovatievere technologische mogelijkheden. Bovendien is er een groeiende groep mensen die geen tijd hebben – of willen maken – om op bezoek te komen bij de fysiopraktijk: de ideale groep om via technologie op afstand te helpen bij minder complexe behandelingen. 

Sensortechnologie verbetert diagnostiek

Feit is: computers zijn in staat de mobiliteit van gewrichten en bewegingsbereik of belasting preciezer vast te stellen, dan het oog van de fysiotherapeut of een goniometer dat doet. Met applicaties zijn de data om te zetten naar computerbeelden van de zwakke plekken. En de komende jaren gaan deze apparaten een grotere rol spelen. Van Zon: ‘Het is nu nog te duur en niet te rijmen met het Nederlandse verdienmodel, maar het wordt snel betaalbaarder.’

Dat voorzien de experts van ABN AMRO ook in een recent artikel over de trends in fysiotherapie. Zij adviseren: ‘E-health is een goed hulpmiddel om patiënten gerichter te behandelen en therapietrouw te bevorderen. Dat gaat verder dan online een afspraak kunnen maken. Denk bijvoorbeeld aan een app, waarmee patiënten oefeningen kunnen terugzien en bijhouden of een videoconsult. Een aantal praktijken maakt zelfs al gebruik van een VR-bril om patiënten bij hun oefening te ondersteunen [..]  Het is voor de fysiotherapeut belangrijk om na te denken over welke toepassing voor de praktijk van toegevoegde waarde is.’

Virtuele fysiotherapie 

‘VR heeft toekomst in de fysiotherapie,’ voorziet Ed Sassen, fysiotherapeut en mede-eigenaar van Fysio043 in Maastricht. Sassen heeft het VR-product New Horizons van HumanXR als onderzoeksopstelling in zijn praktijk. Studenten van hogeschool Zuyd starten hier een onderzoek naar werking van VR in de behandeling van inactieve ouderen. ‘De interactieve, virtuele wereld leidt mensen af van hun pijn en beperkingen en biedt een nieuwe stimulans om de oefeningen te doen, en te blijven doen,’ vertelt Sassen. Zijn cliënten ‘fietsen’ op een handfiets of hometrainer gekoppeld aan hun VR-bril door een virtuele omgeving van duizenden vierkante meters landschappen met natuur, dieren en mensen. ‘In beginsel is dit perfect voor inactieve cliënten. Eerste onderzoeken van VR in revalidatie laten zien dat de therapietrouwheid en outcome sterk verbeteren,’ aldus Sassen. 

Fysiotherapie in de thuissituatie

Ed Sassen hoopt, als aanvulling op reguliere fysiotherapiebehandelingen, in de nabije toekomst de VR-behandeling ook thuis aan te kunnen bieden. ‘Met een koppeling met het internet, en dus een EPD, wearable of app is monitoring door de fysiotherapeut tijdens de inspanning mogelijk.’ Bovendien, zo denkt hij, biedt de nieuwe technologie meer zekerheid voor het thuis en correct uitvoeren van de oefeningen. ‘Mensen vinden het moeilijk om hun fysio-oefeningen thuis te herhalen. Omdat ze de oefening niet goed herinneren, uit angst voor pijn. Met technologie kunnen we hopelijk in de toekomst nog meer voorbeelden van de correcte bewegingen, en reminders voor houding en beweging implementeren zodat de gebruiker ook thuis ondersteuning, motivatie en het zelfvertrouwen heeft om de oefeningen te doen.’ 

Frank van Zon verwijst desgevraagd naar The American Journal of Physical Medicine & Rehabilitation, dat in oktober 2019 na onderzoek concludeert: ‘A web-based exercise programming system improved home exercise adherence and confidence in ability to undertake exercise.’ 

Wat betekent dit voor de fysiotherapeut?

Wie gaat er nog naar de fysio, als je een app hebt die je vertelt hoe je het beste beweegt? Moeten we überhaupt bang zijn dat kunstmatige intelligentie de fysiotherapeut overbodig maakt? ‘Zeker niet, ‘relativeert Van Zon. ‘Het kan juist de positie van de fysiotherapeut versterken, omdat het in staat stelt een nóg hogere kwaliteit te bieden – van diagnose tot behandeltraject. De expertise van de fysiotherapeut blijft onmisbaar in het uitzetten van het behandeltraject en het motiveren en begeleiden in het doen van de juiste oefeningen.’ Ed Sassen: ‘Technologie zoals VR in de thuissituatie kan het aandeel van de patiënt in zijn herstel en gezondheid groter maken. Voor ons als fysiotherapeuten blijft de rol om mensen uit te dagen meer te bewegen.’ 

Wat zijn jouw ervaringen met nieuwe technologie in de fysiotherapie? Deel je tips en ervaringen hieronder.

Foto: New Horizons, HumanXR