Elk jaar worden er ongeveer 250 tot 275 kinderen geboren met het Syndroom van Down. Kinderen met het Downsyndroom hebben een tragere lichamelijke en verstandelijke ontwikkeling dan leeftijdsgenootjes. Om deze kinderen te helpen met bewegen, is fysiotherapie vanaf jonge leeftijd nodig. In deze blog lees je wat het Downsyndroom inhoudt en welke mogelijke behandelingen er zijn.

Wat is het Syndroom van Down?

Het Syndroom van Down wordt veroorzaakt door een fout in het DNA. Ons DNA wordt opgeslagen in onze chromosomen. Normaal gesproken hebben mensen 46 chromosomen. Mensen met het Syndroom van Down hebben 47 chromosomen. Mensen met deze genetische afwijking hebben van het 21e chromosoom een teveel. De afwijking is aangeboren en zal niet meer weggaan.

Welke beperkingen geeft het Syndroom van Down?

Het Syndroom van Down gaat gepaard met lichamelijke en verstandelijke beperkingen. De mate van de beperking en klachten verschilt per persoon. Buiten de lichamelijke en verstandelijke beperking kun je mensen met het Downsyndroom aan uiterlijke kenmerken herkennen. Veel voorkomende kenmerken zijn schuinstaande ogen, een ronder gezicht met een vlak achterhoofd, een extra huidplooi bij de binnenste ooghoek, korte ledematen, kleine handen en een kleine mond met grote tong.

Welke gezondheidsproblemen komen veel voor?

Kinderen en volwassenen met het Syndroom van Down, hebben een grotere kans op gezondheidsproblemen. Het meest voorkomende gezondheidsrisico is een aangeboren hartafwijking. Dit komt namelijk bij 45% van de mensen met het Downsyndroom voor. Andere gezondheidsproblemen die veel voorkomen, zijn:
– Darm- en maagproblemen
– Nierziekten
– Een langzaam of juist snelwerkende schildklier
– Epilepsie
– Slechter gehoor en verminderd gezichtsvermogen
– Diabetes
– Dementie op jonge leeftijd
– Problemen met de ademhaling en luchtwegen

Wat is het nut van fysiotherapie bij kinderen met het Syndroom van Down?

Kinderen met het Syndroom van Down hebben te maken met het vertraagd ontwikkelen van motorische vaardigheden. Zo kunnen kinderen met het Syndroom van Down gemiddeld gezien pas na 19 maanden lopen zonder hulp. Bij kinderen zonder het Syndroom van Down, duurt dit gemiddeld 12 maanden. Fysiotherapie kan de motorische ontwikkeling stimuleren.
Daarnaast helpt fysiotherapie bij het ontwikkelen van andere motorische vaardigheden. Ook andere gezondheidsklachten, zoals problemen met de ademhaling, kunnen met de juiste hulp verlicht worden.

Het behandelen van kinderen met het Syndroom van Down

Het behandelen van kinderen met het Downsyndroom vergt veel kennis en ervaring. Daarbij kunnen niet alle kinderen op dezelfde manier behandeld worden. Daarom is het belangrijk om je goed in te lezen in deze doelgroep. En om de behandeling aan te passen aan de specifieke behoeftes van je patiënten.
Bij kinderen met het Downsyndroom draait de fysiotherapie om het ontwikkelen van de belangrijkste motorische vaardigheden. Het gaat hierbij om negen functionele fases die een kind gemiddeld doorloopt in de eerste 3 á 4 levensjaren.

De ontwikkeling van 9 functionele fases

De 9 functionele fases, volgens het onderzoek naar kinderen met het Syndroom van Down door de Universiteit van Utrecht, zijn:
1. Motoriek in buikligging
2. Motoriek in rugligging
3. Omrollen
4. Zitten
5. Voortbewegen over de grond
6. Mobiliteit rondom de zithouding
7. Mobiliteit rondom staan
8. Gaan staan
9. Gaan lopen

Tijdens de fysiotherapeutische behandelingen om de motorische vaardigheden te ontwikkelen, spelen de ouders een grote rol. Dat komt doordat een groot deel van de ontwikkeling thuis plaatsvindt. Het is dus erg belangrijk dat ouders weten wat ze thuis moeten doen om de motorische ontwikkeling van hun kind te stimuleren.

Fase 1 – Motoriek in buikligging
Kinderen met het Syndroom van Down hebben moeite met bewegingen die tegen de zwaartekracht in gaan. Dit kan zorgen voor een zeer statische buikligging. Oefeningen die het bewegen in buikligging stimuleren, zijn onder andere het ‘uitreiken-en-pakken-spel’ en het ondersteunen van de borst met beweegbaar oefenmateriaal, zoals een foamroller of bal.

Fase 2 – Motoriek in rugligging
De moeite om tegen zwaartekracht in te bewegen, zorgt voor een vlakke, statische rugligging. Kinderen hebben oefeningen nodig die beweging in de rugligging stimuleren. Een goede oefening is het veranderen van de uitgangspositie van de rugligging. Zet het kind bijvoorbeeld in een stoeltje zonder vlakke rugsteun om deze houding te stimuleren.

Fase 3 – Omrollen
Omrollen gebeurt relatief weinig bij kinderen met het Syndroom van Down. Dit komt weer door de zwaartekracht en eventuele aanhoudende problemen met fase 1 en fase 2. Om het omrollen te stimuleren, kan gebruikgemaakt worden van een bobathbal, een balansbal of een oefenrol.

Fase 4 – Zitten
Kinderen met het Syndroom van Down hebben in het algemeen moeite met zitten. Tijdens het zitten worden zowel handen als benen gebruikt om extra steunoppervlak te creëren. Daarbij is er ook een gebrek aan balans. Daardoor zijn er weinig veranderingen in houding en is spelen lastiger.
De basis van zitten komt voort uit de voorafgaande fases. Tijdens de zitfase, kan blijken dat bepaalde houdingen nog niet voldoende ontwikkeld blijken te zijn. Om goed zitten toch mogelijk te maken, moeten de oefeningen uit de eerdere fases herhaald worden. Daarbij kan zitten geoefend worden door het kind op een instabiele ondergrond, zoals een balansmat, te zetten.

Fase 5 – Voortbewegen over de grond
In deze fase heeft het kind veel moeite met het steunen op armen en benen. Hierbij vinden veel kinderen het lastig hun gewicht te verdelen en te verplaatsen over verschillende steunpunten. De basiseisen van voortbewegen worden vooral ontwikkeld in de voorgaande fases.
In deze fase staan de asymmetrische bewegings- en houdingspatronen centraal. Dit kan geoefend worden door het kind zichzelf voort te laten bewegen over een schuine ondergrond.

Fase 6 – Mobiliteit rondom de zithouding
Tijdens deze fase wordt er gewerkt aan het zelfstandig gaan zitten. Dit kan geoefend worden door de borst van het kind te laten steunen op een bal of rol, zodat de draai tot zitten makkelijker gemaakt kan worden. Als dit voldoende geoefend is, kan het bewegen in zithouding gestimuleerd worden door te spelen met het kind. Dit kan bijvoorbeeld door het ‘uitreiken-en-pakken-spel’.

Fase 7 – Mobiliteit rondom staan
Het zal enige tijd duren voordat kinderen met het Downsyndroom zelfstandig kunnen staan en lopen. In de beginfase zal het kind veel ondersteuning nodig hebben en de benen zullen moeite hebben met het dragen van het gewicht. Dit kan geoefend worden door het geleidelijk opbouwen van het gewicht dat op de benen rust. Dit doe je door het kind met de romp op een bal of blok te laten steunen, om vervolgens de hoek steeds verticaler te laten lopen. Vanaf het moment dat staan lukt, kan de stabiliteit verbeterd worden door het kind op instabiele oppervlaktes te laten staan.

Fase 8 – Staan
Het gaan staan komt moeilijk tot ontwikkeling bij kinderen met het Downsyndroom. Op het moment dat kinderen met het Downsyndroom gaan staan, wordt er veel gebruikgemaakt van materialen waaraan ze zich kunnen optrekken.
In deze fase wordt het zelfstandig gaan staan met de schuttershouding gestimuleerd. Ook is het belangrijk dat het kind leert opstaan vanuit de zithouding. In beide gevallen kan het helpen de romp van het kind te ondersteunen. Het is wel belangrijk om de ondersteuning langzaam af te bouwen.

Fase 9 – Lopen
In veel gevallen hebben kinderen met het Syndroom van Down moeite met lopen, zeker in het begin. Dit komt door evenwichtsproblemen en het gebrek van meebewegen van andere lichaamsdelen. Dit zorgt ervoor dat veel kinderen houterig en met een gespreide stand van de benen lopen. Oefeningen die het lopen stimuleren zijn onder andere trampoline springen, steppen, over een balk lopen met en zonder steun, stappen op een opstapje, lopen met een loopwagentje of traplopen.

Wat kan FysioSupplies voor jou betekenen?

FysioSupplies deelt regelmatig informatie en inspiratie voor fysiotherapeuten. Daarbij hebben we regelmatig aandacht voor specialisaties binnen de fysiotherapie, zoals kinderfysiotherapie. Verder verkopen we alles wat je als fysiotherapeut nodig hebt tijdens het oefenen van de 9 fases voor kinderen met het Downsyndroom. De belangrijkste producten vind je in de categorie trainen. De meeste producten worden uit voorraad geleverd, dus heb je ze snel in huis.