Extended scope fysiotherapeut & anderhalvelijnszorg in Nederland: Waar staan we nu?

De fysiotherapeut die medicatie voorschrijft of injecties geeft aan zijn cliënten. Maar ook het aanvragen van labtesten in de tweedelijnszorg of doorverwijzing naar specialisten in het ziekenhuis. Sinds enkele jaren ligt er een focus op deze ‘extended scope fysiotherapeut’, de fysiotherapeut die breed inzetbaar is en een schakel vormt tussen de eerste- en de tweedelijnszorg.

De kans is zeer groot dat binnen de Nederlandse zorg een herschikking van taken gaat plaatsvinden. Door extra (na)scholing kunnen handelingen die nu nog bij de huisarts liggen, door de fysiotherapeut worden opgepakt. In het buitenland is deze trend al langer zichtbaar. In 2017 deed de extended scope-specialist zijn intrede in Nederland, maar het beroepsprofiel is nog volop in ontwikkeling.

Poortwachter

De extended scope-fysiotherapeut werkt in dit model als een poortwachter op het gebied van klachten aan het bewegingsapparaat. Zo zegt hoogleraar Evidence-based Physiotherapy Raymond Ostelo in een interview in 2018: ‘In deze meer multidisciplinaire zorg is het zaak voor de fysiotherapeut om nog meer de samenwerking te zoeken met de wijkverpleegkundige, de huisarts, ergotherapeut of misschien zelfs de buurtcoach. Er liggen enorme kansen in de preventie door de vergrijzing.’

Met dat laatste refereert Ostelo aan de groeiende groep Nederlanders met een chronische ziekte. In 2014 waren dat 8,2 miljoen mensen, op 1 januari 2018 hadden 9,9 miljoen mensen in Nederland één of meer chronische ziekten. Een gevolg is dat fysiotherapeutische zorg verder gaat dan een (simpel) beweegadvies. Fysiotherapeuten moeten meer en meer een totaalplaatje rondom hun patiënt kunnen vormen waarbij niet alleen het bewegingsapparaat, maar ook andere medische toestanden moeten worden meegewogen.

Maar, hoever zijn wij in Nederland al?

‘Anderhalvelijnszorg werpt zijn vruchten af’

Op 11 juli 2019 presenteren onderzoekers van de Universiteit Maastricht (UM) de resultaten van jarenlange proeven met anderhalvelijnszorg. Die liegen er niet om. Zo valt te lezen in een nieuwsbericht van het MUMC: ‘Een aanzienlijke daling van de zorgkosten per patiënt, kortere wachttijden en daarnaast ook een toename van de tevredenheid bij patiënten zonder nadelige gevolgen voor de gezondheid. Dit zijn de belangrijkste opbrengsten van een jarenlange proef in Zuid-Limburg met een alternatief voor reguliere ziekenhuiszorg, de zogenoemde anderhalvelijnszorg.’  

De Rabobank signaleert medio 2019 ook deze beweging: ‘Grote praktijken werken samen of maken onderdeel uit van zorgcentra met daarin huisartsen en andere zorgverleners. Dit heeft als voordeel dat zij aansluiting hebben met de gehele zorgketen.’ Met andere woorden, in steeds meer praktijken wordt nauw samengewerkt tussen artsen en fysio-specialisten waardoor al in de fysiotherapiepraktijk besloten kan worden om een MRI-scan te laten maken, patiënten al dan niet door te verwijzen naar een medisch specialist of gegevens naar het laboratorium te sturen.

Opleidingen in de extended scope

Daar springen verschillende opleiders op in. Want een academische doorontwikkeling is van doorslaggevend belang voor effectieve, efficiënte en veilige zorg aan patiënten met aandoeningen van het musculoskeletale systeem. Dat betekent voor de fysiotherapeut dat hij of zij een specialisatie op masterniveau moet afronden. En, voor vermelding in het kwaliteitsregister Extended Scope Specialist van de Nederlandse Vereniging Extended Scope Specialisten (NVES), óók nog een mastercourse van SOMT University of Breederode Hogeschool.

SOMT University of Physiotherapy heeft de leerlijn Anderhalvelijns Fysiotherapie ontwikkeld. Factoren die daarin aan bod komen, zijn medische basiswetenschappen, interdisciplinaire samenwerking, communicatie, academische en wetenschappelijke vaardigheden. Breederode Hogeschool biedt in samenwerking met medisch specialisten van het Erasmus MC in Rotterdam een post-graduate Mastercourse extended scope / anderhalvelijnszorg aan. Hierin staat het proces van klinisch probleem naar succesvolle aanvraag centraal.

En de toekomst?

Zeker tot 2030 blijft het Nederlandse zorgmodel veranderen. De NVES rept ondertussen van verdergaande onderzoeken, onder andere naar de kosteneffectiviteit van Extended Scope in de diagnostiek van lage rugklachten dat door de faculteit Bewegingswetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam zal worden uitgevoerd.